Ο νεφρικός κολικός είναι μια συχνή, ουρολογική, επείγουσα κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο στα πλευρά που προκαλείται από τη διέλευση των λίθων στα νεφρά μέσω του ουροποιητικού συστήματος. Αυτή η εξουθενωτική κατάσταση μπορεί να βλάψει σημαντικά την ποιότητα ζωής και μπορεί να απαιτήσει επείγουσα ιατρική παρέμβαση. Αυτό το κείμενο στοχεύει να παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση του νεφρικού κολικού, συμπεριλαμβανομένων των αιτιών, των συμπτωμάτων, της διάγνωσης, των θεραπευτικών επιλογών και των προληπτικών μέτρων. Διευκρινίζοντας την πολυπλοκότητα του νεφρικού κολικού, οι κλινικοί γιατροί και οι ασθενείς μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα αυτήν την κατάσταση και να βελτιστοποιήσουν τη διαχείρισή της.
Ο κολικός του νεφρού προκαλείται από την απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος, συνήθως από πέτρες στα νεφρά ή στον ουρητήρα (νεφρικοί λίθοι). Οι πέτρες στα νεφρά είναι συμπαγείς συσσωρεύσεις που αποτελούνται από διάφορα μέταλλα, συμπεριλαμβανομένου του ασβεστίου, του οξαλικού, του ουρικού οξέος και του στρουβίτη, που σχηματίζονται στα νεφρά ή στο ουροποιητικό σύστημα. Όταν μια πέτρα στα νεφρά κολλάει στον ουρητήρα, εμποδίζει τη ροή των ούρων, οδηγώντας σε αυξημένη πίεση και διάταση του νεφρικού αποχετευτικού συστήματος. Αυτή η μηχανική απόφραξη πυροδοτεί έντονο πόνο, γνωστό ως κολικός του νεφρού.
Ο κολικός του νεφρού αποτελεί έναν οξύτατο, αιφνίδιο πόνο, πολλές φορές ανυπόφορο, που κάνει τον ασθενή να επισκεφθεί τα επείγοντα περιστατικά ενός νοσοκομείου. Ο πόνος χαρακτηριστικά εντοπίζεται στην οσφύ του ασθενούς με διάρκεια που ποικίλλει και που μπορεί να αντανακλά στη βουβωνική περιοχή και το όσχεο (στους άνδρες) ή τα μεγάλα χείλη του αιδοίου (στις γυναίκες).
Δυσκοιλιότητα ή μετεωρισμός μπορεί επίσης να είναι παρόντα, καθώς και επίσης έμετος. Δυσουρία, συχνουρία, επιτακτικότητα και στραγγουρία μπορεί να συμβούν σε περιπτώσεις λίθων του κατώτερου ουρητήρα. Ο ασθενής είναι ανήσυχος, με ταχυκαρδία ή υπέρταση και ίσως και εμπύρετος αν συνυπάρχει και ουρολοίμωξη. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται άμεση αποσυμφόρηση του αποχετευτικού συστήματος των ούρων και πιθανώς νοσοκομειακή νοσηλεία. Ο κολικός, ως έκτακτο περιστατικό αντιμετωπίζεται με αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη καθώς και σπασμολυτικά φάρμακα για διάστημα περίπου 3 ημερών.
Παρούσα είναι και η μικροσκοπική αιματουρία, όπως αυτή φαίνεται σε ένα stick ούρων ή μια γενική ούρων ή ακόμα και μακροσκοπική αιματουρία (αίμα στα ούρα).
Ο πόνος μπορεί επίσης να έχει διακυμάνσεις στην έντασή του. Πολλές φορές, ασθενείς μπερδεύουν τον κολικό του νεφρού με μυοσκελετικές παθήσεις, π.χ. μια κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ή μια μυϊκή θλάση κι έτσι καθυστερούν την έγκαιρη διάγνωση.
Η αιτιολογία του νεφρικού κολικού αποδίδεται κυρίως στον σχηματισμό και τη μετανάστευση λίθων στα νεφρά μέσα στο ουροποιητικό σύστημα. Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στον σχηματισμό πέτρας στα νεφρά, όπως:
Διατροφικές συνήθειες: Η κατανάλωση δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε ορισμένες ουσίες, όπως το ασβέστιο, το οξαλικό και το νάτριο, μπορεί να προδιαθέσει τα άτομα σε σχηματισμό πέτρας στα νεφρά. Τροφές πλούσιες σε οξαλικό, όπως το σπανάκι, η κόκα κόλα, η σοκολάτα και οι ξηροί καρποί, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων από οξαλικό ασβέστιο.
Αφυδάτωση: Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών οδηγεί σε συμπυκνωμένα ούρα, διευκολύνοντας την κρυστάλλωση και τη συσσώρευση μετάλλων στο ουροποιητικό σύστημα. Η αφυδάτωση είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για σχηματισμό πέτρας στα νεφρά και επαναλαμβανόμενα επεισόδια κολικού νεφρού.
Μεταβολικές Διαταραχές: Μεταβολικές καταστάσεις, όπως η υπερασβεστιουρία, η υπεροξαλουρία και η υπερουρικοζουρία, διαταράσσουν τις οδούς απέκκρισης μετάλλων στα ούρα, οδηγώντας στη συσσώρευση ουσιών που σχηματίζουν πέτρες στα ούρα.
Κληρονομικό ιστορικό: Το οικογενειακό ιστορικό και η γενετική προδιάθεση παίζουν ρόλο στην ευαισθησία σε πέτρες στα νεφρά, με ορισμένες γενετικές διαταραχές (π.χ. κυστινουρία, πρωτοπαθή υπεροξαλουρία) να αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων.
Ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος: Οι δομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος, όπως η απόφραξη της πυελοουρητηρικής συμβολής ή ο πεταλοειδής νεφρός, μπορεί να προδιαθέσουν τα άτομα σε στάση ούρων και σχηματισμό λίθων.
Η διάγνωση του νεφρικού κολικού βασίζεται κυρίως στο κλινικό ιστορικό, τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης και τις απεικονιστικές μελέτες για την επιβεβαίωση της παρουσίας απόφραξης του ουροποιητικού συστήματος και τον εντοπισμό της υποκείμενης αιτίας. Οι βασικές διαγνωστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
Ευρήματα φυσικής εξέτασης: Η φυσική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει ευαισθησία στην ψηλάφηση πάνω από το προσβεβλημένο πλευρό, ευαισθησία στην οσφυϊκή χώρα (θετικό σημείο Giordano) και σημεία συστηματικής δυσφορίας, όπως ταχυκαρδία και εφίδρωση.
Ιατρικό ιστορικό: Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό είναι απαραίτητο για την αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου για σχηματισμό πέτρας στα νεφρά, προηγούμενα επεισόδια νεφρικού κολικού, σχετικά συμπτώματα και σχετικές ιατρικές καταστάσεις.
Ανάλυση ούρων: Η ανάλυση ούρων πραγματοποιείται για να εκτιμηθεί η παρουσία αιματουρίας, πυουρίας (λευκά αιμοσφαίρια στα ούρα) και ανωμαλιών του pH των ούρων που υποδηλώνουν λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος ή σχηματισμό λίθων.
Αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό (CT): Η αξονική τομογραφία οπισθοπεριτοναίου χωρίς σκιαγραφικό με λεπτές τομές 1 χιλιοστού (πρωτόκολλο λιθίασης) είναι η απεικονιστική μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση των λίθων στα νεφρά και την αξιολόγηση της έκτασης της απόφραξης του ουροποιητικού συστήματος. Η αξονική τομογραφία παρέχει εικόνες υψηλής ανάλυσης του ουροποιητικού συστήματος και προσδιορίζει με ακρίβεια το μέγεθος, τη θέση και τον αριθμό των λίθων στα νεφρά.
Υπερηχογράφημα: Το υπερηχογράφημα νεφρού μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αρχική μέθοδος απεικόνισης σε έγκυες ασθενείς ή άτομα με αντενδείξεις για αξονική τομογραφία. Το υπερηχογράφημα μπορεί να ανιχνεύσει την υδρονέφρωση, τη διάταση του ουροποιητικού συστήματος και την παρουσία αποφρακτικών λίθων στα νεφρά.
Αξονική πυελογραφία: Η πυελογραφία περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικής χρωστικής για την οπτικοποίηση του νεφρικού συστήματος συλλογής και τον εντοπισμό ανωμαλιών του ουροποιητικού συστήματος.
Η διαχείριση του νεφρικού κολικού επικεντρώνεται στον έλεγχο του πόνου, στην προώθηση της διέλευσης της πέτρας και στην πρόληψη των επιπλοκών. Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν:
Αναλγησία: Η διαχείριση του πόνου είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας του νεφρικού κολικού και συνήθως περιλαμβάνει τη χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), οπιοειδών ή ενδοφλέβια αναλγητικά για την ανακούφιση του πόνου και της δυσφορίας.
Ενυδάτωση: Η επαρκής ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την προώθηση της ροής των ούρων, την αραίωση των ούρων και τη διευκόλυνση της αυθόρμητης διέλευσης των λίθων στα νεφρά. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αυξήσουν την πρόσληψη υγρών για να διατηρήσουν την παραγωγή ούρων τουλάχιστον 2-3 λίτρων την ημέρα.
Φάρμακα: Μερικά φάρμακα χρησιμοποιούνται για να βοηθηθεί η αυτόματη αποβολή μιας μικρής πέτρας, κάτω των 5 χιλιοστών από τον ουρητήρα, όπως άλφα-αναστολείς (π.χ. ταμσουλοσίνη), αναστολείς διαύλων ασβεστίου (π.χ. νιφεδιπίνη) ή κορτικοστεροειδή, για τη χαλάρωση του λείου μυός του ουρητήρα και τη διευκόλυνση της διέλευσης των λίθων.
Τοποθέτηση pigtail: Σε περιπτώσεις σοβαρής απόφραξης του ουρητήρα ή εμμένοντος πόνου, μπορεί να γίνει τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα ή pigtail για την ανακούφιση από την απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος και την ανακούφιση των συμπτωμάτων. To pigtail είναι ένας πολύ λεπτός, αυτοσυγκρατούμενος σωλήνας (stent) μέσα στον ουρητήρα για να διατηρηθεί η βατότητα του ουρητήρα και να επιτρέπεται η αυθόρμητη διέλευση των λίθων.
Ουρητηροσκόπηση με λιθοτριψία με λέιζερ: Η ουρητηροσκόπηση περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός εύκαμπτου ή άκαμπτου ενδοσκοπίου (ουρητηροσκόπιο) στον ουρητήρα για την απεικόνιση και την αφαίρεση των λίθων στα νεφρά. Η λιθοτριψία με λέιζερ μπορεί να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα για να κατακερματίσει μεγαλύτερες πέτρες σε μικρότερα θραύσματα για ευκολότερη εξαγωγή.
Ο κολικός του νεφρού είναι μια οδυνηρή ουρολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο στα πλευρά που προκύπτει από την απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος από πέτρες στα νεφρά. Η κατανόηση των αιτιών, των συμπτωμάτων, της διάγνωσης, των επιλογών θεραπείας και των προληπτικών μέτρων για τον νεφρικό κολικό είναι απαραίτητη για τους κλινικούς γιατρούς που εμπλέκονται στη φροντίδα ασθενών με πέτρες στα νεφρά. Εφαρμόζοντας ολοκληρωμένες στρατηγικές διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου του πόνου, της ενυδάτωσης και της διευκόλυνσης της πέτρας, οι κλινικοί γιατροί μπορούν να ανακουφίσουν αποτελεσματικά τα συμπτώματα, να προωθήσουν την αποβολή λίθων και να αποτρέψουν την επανεμφάνιση επεισοδίων νεφρικού κολικού. Μέσω της εκπαίδευσης των ασθενών, των τροποποιήσεων του τρόπου ζωής και των στοχευμένων παρεμβάσεων,
Ιατρείο Μαρούσι
ΥΓΕΙΑ – Ερυθρού Σταυρού 5,
7ος όροφος,
210 686 7637
Copyright © 2024 Αττική Ουρολογία
Design & Developed by Zonepage
