Η λιθίαση ούρων, κοινώς γνωστή ως ουρολιθίαση ή πέτρες στα νεφρά, αναφέρεται στον σχηματισμό λίθων (πέτρες) στο ουροποιητικό σύστημα. Αυτές οι πέτρες μπορεί να σχηματιστούν στα νεφρά, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη ή την ουρήθρα και μπορεί να προκαλέσουν σημαντικό πόνο και επιπλοκές. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και έχει συχνότητα στους ενηλίκους 3-5%. Η πιθανότητα δημιουργίας λίθου κατά τη διάρκεια της ζωής είναι περίπου 12%. Οι άνδρες προσβάλλονται 3 φορές περισσότερο από τις γυναίκες.
Η ανάπτυξη των λίθων στο ουροποιητικό σύστημα επηρεάζεται από έναν συνδυασμό γενετικών, διατροφικών, περιβαλλοντικών και μεταβολικών παραγόντων. Οι βασικοί αιτιολογικοί παράγοντες περιλαμβάνουν:
Αφυδάτωση: Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών οδηγεί σε συμπυκνωμένα ούρα, αυξάνοντας τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων.
Διατροφικοί παράγοντες: Η υψηλή πρόσληψη τροφών πλούσιων σε οξαλικά (όπως σπανάκι και ξηροί καρποί), ζωικές πρωτεΐνες και αλάτι μπορεί να συμβάλει στον σχηματισμό λίθων. Αντίθετα, το χαμηλό διαιτητικό ασβέστιο μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο.
Γενετική προδιάθεση: Το οικογενειακό ιστορικό πέτρες στα νεφρά είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου, υποδηλώνοντας ένα γενετικό συστατικό στον σχηματισμό λίθων.
Μεταβολικές διαταραχές: Καταστάσεις όπως η υπερασβεστιουρία (υπερβολικό ασβέστιο στα ούρα), η υπεροξαλουρία (υπερβολική ποσότητα οξαλικού στα ούρα), η υπερουρικοζουρία (υπερβολικό ουρικό οξύ στα ούρα) και η κυστινουρία (υπερβολική κυστίνη στα ούρα) μπορεί να προδιαθέσουν τα άτομα σε σχηματισμό λίθων.
Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος: Ορισμένα βακτήρια μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων στρουβίτη.
Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως τα διουρητικά, τα αντιόξινα και ορισμένα αντιβιοτικά, μπορούν να προάγουν τον σχηματισμό λίθων.
Ο σχηματισμός λίθων του ουροποιητικού περιλαμβάνει υπερκορεσμό των ούρων με άλατα που σχηματίζουν πέτρες, πυρήνωση, ανάπτυξη κρυστάλλων, συσσώρευση και κατακράτηση στα νεφρά ή το ουροποιητικό σύστημα. Η διαδικασία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής:
Οι πέτρες του ουροποιητικού συστήματος ταξινομούνται με βάση τη χημική τους σύσταση:
Πέτρες ασβεστίου: Ο πιο κοινός τύπος, που αντιπροσωπεύει περίπου το 70-80% των περιπτώσεων. Αυτά περιλαμβάνουν πέτρες οξαλικού ασβεστίου και φωσφορικού ασβεστίου.
Πέτρες ουρικού οξέος: Σχηματίζονται από ουρικό οξύ, που συχνά σχετίζονται με χαμηλό pH ούρων και υψηλή πρόσληψη πουρίνης (από τροφές όπως το κόκκινο κρέας και τα οστρακοειδή).
Πέτρες στρουβίτη: Επίσης γνωστές ως πέτρες μόλυνσης, αποτελούνται από φωσφορικό αμμώνιο μαγνήσιο και συχνά σχετίζονται με λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος που προκαλούνται από βακτήρια που παράγουν ουρεάση.
Πέτρες κυστίνης: Προκαλούνται από μια σπάνια γενετική διαταραχή που ονομάζεται κυστινουρία, που οδηγεί σε υψηλά επίπεδα κυστίνης στα ούρα.
Μικτές πέτρες: Ορισμένες πέτρες μπορεί να έχουν μικτή σύνθεση, που περιέχει στοιχεία περισσότερων του ενός τύπων πέτρας.
Η κλινική εικόνα της λιθίασης των ούρων ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος, τη θέση και τον αριθμό των λίθων. Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Κολικός νεφρού: Σοβαρός, διαλείπων πόνος που τυπικά ξεκινά από την πλευρά και ακτινοβολεί στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στη βουβωνική χώρα, που συνοδεύεται από τάση προς έμετο. Προκαλείται από την κίνηση της πέτρας μέσω του ουρητήρα και την παρεμπόδιση της ροής των ούρων.\
Αιματουρία: Αίμα στα ούρα, συνήθως μικροσκοπική ή μακροσκοπική.
Δυσουρία: Επώδυνη ούρηση, που εμφανίζεται συχνά όταν η πέτρα βρίσκεται στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα.
Επιτακτική ούρηση: Αυξημένη επιθυμία για ούρηση και συχνουρία, ειδικά εάν η πέτρα βρίσκεται κοντά στην ουροδόχο κύστη.
Ναυτία και έμετος: Συχνά συνοδεύει έντονο πόνο.
Λοιμώξεις-Εμπύρετο: Οι ουρολοιμώξεις μπορεί να εμφανιστούν εάν η πέτρα προκαλεί απόφραξη και στάση ούρων, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως πυρετός, ρίγη και θολά ή δύσοσμα ούρα.
Η ακριβής διάγνωση της λιθίασης των ούρων περιλαμβάνει έναν συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, απεικονιστικών μελετών και εργαστηριακών εξετάσεων.
Ιστορικό Συμπτωμάτων: Διάρκεια, φύση και σοβαρότητα του πόνου, παρουσία αιματουρίας, δυσουρίας και οποιοδήποτε προηγούμενο ιστορικό λίθων.
Οικογενειακό ιστορικό: Ένα οικογενειακό ιστορικό πέτρες στα νεφρά μπορεί να υποδεικνύει γενετική προδιάθεση.
Ιστορικό διατροφής και φαρμακευτικής αγωγής: Προσδιορισμός πιθανών διατροφικών συντελεστών και φαρμάκων που μπορεί να προάγουν τον σχηματισμό λίθων.
Ελικοειδής αξονική τομογραφία χωρίς ενδοφλέβιο σκιαγραφικό: Η πρώτη επιλογή εξέτασης για τη διάγνωση λίθων στα νεφρά, παρέχοντας λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος, τη θέση και την πυκνότητα της πέτρας.
Υπερηχογράφημα: Χρήσιμο για την ανίχνευση λίθων στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη, ειδικά σε έγκυες γυναίκες και παιδιά για την αποφυγή έκθεσης σε ακτινοβολία.
Ακτινογραφία ΝΟΚ (Νεφροί, ουρητήρες, ουροδόχος κύστη): Συχνά χρησιμοποιείται για την αναγνώριση ακτινοσκιερών λίθων, αν και λιγότερο ευαίσθητη από την αξονική τομογραφία.
Ανάλυση ούρων: Μπορεί να ανιχνεύσει αιματουρία, κρυσταλλουρία και σημεία μόλυνσης.
Καλλιέργεια ούρων: Προσδιορίζει βακτηριακές λοιμώξεις που σχετίζονται με πέτρες στρουβίτη.
Εξετάσεις αίματος: Αξιολογήστε τη νεφρική λειτουργία (κρεατινίνη ορού και άζωτο ουρίας αίματος) και τα επίπεδα ασβεστίου, φωσφόρου, ουρικού οξέος και ηλεκτρολυτών.
Η αντιμετώπιση της λιθίασης των ούρων εξαρτάται από το μέγεθος, τον τύπο, τη θέση του λίθου και την παρουσία συμπτωμάτων ή επιπλοκών. Οι στρατηγικές θεραπείας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε συντηρητική διαχείριση, φάρμακα και χειρουργικές παρεμβάσεις.
Ενυδάτωση: Η αύξηση της πρόσληψης υγρών για την παραγωγή τουλάχιστον 2-2,5 λίτρων ούρων την ημέρα βοηθά στην αραίωση των ούρων και στην πρόληψη του σχηματισμού λίθων.
Διαχείριση πόνου: Τα ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) και τα οπιοειδή χρησιμοποιούνται συνήθως για τη διαχείριση του νεφρικού κολικού.
Διατροφικές Τροποποιήσεις: Μείωση της πρόσληψης τροφών που προάγουν την πέτρα (π.χ. τρόφιμα πλούσια σε οξαλικά, ζωικές πρωτεΐνες, αλάτι) και διατήρηση επαρκούς διατροφικού ασβεστίου.
Άλφα-αναστολείς: Φάρμακα όπως η ταμσουλοσίνη μπορούν να χαλαρώσουν τους μύες του ουρητήρα, διευκολύνοντας τη διέλευση των λίθων.
Πέτρες ουρικού οξέος: Η αλκαλοποίηση των ούρων, δηλαδή η αύξηση του pH, με κιτρικό κάλιο μπορούν να βοηθήσουν στη διάλυση των λίθων ουρικού οξέος.
Θειαζιδικά διουρητικά: Χρησιμοποιούνται για τη μείωση της απέκκρισης ασβεστίου σε ασθενείς με υπερασβεστιουρία.
Αλλοπουρινόλη: Συνταγογραφείται σε ασθενείς με υπερουρικοζουρία για μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος.
Η πρόληψη της επανεμφάνισης των λίθων στο ουροποιητικό σύστημα περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των υποκείμενων παραγόντων κινδύνου και την υιοθέτηση τροποποιήσεων στον τρόπο ζωής.
Ενυδάτωση: Διατήρηση υψηλής πρόσληψης υγρών για την εξασφάλιση αραιών ούρων.
Διατροφικές προσαρμογές: Περιορισμός της πρόσληψης τροφών που προάγουν την πέτρα, διατήρηση ισορροπημένης πρόσληψης ασβεστίου, μείωση της πρόσληψης αλατιού και ζωικής πρωτεΐνης.
Συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή: Οι ασθενείς με μεταβολικές διαταραχές θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη διαχείριση των υποκείμενων παθήσεων.
Τακτική παρακολούθηση: Περιοδική παρακολούθηση με απεικονιστικές και εργαστηριακές εξετάσεις για παρακολούθηση υποτροπής.
Η λιθίαση των ούρων είναι μια κοινή και δυνητικά εξουθενωτική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό λίθων στο ουροποιητικό σύστημα. Η αιτιολογία της είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει γενετικούς, διατροφικούς, μεταβολικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι κλινικές εκδηλώσεις κυμαίνονται από ασυμπτωματικές πέτρες έως έντονο πόνο και επιπλοκές. Η ακριβής διάγνωση βασίζεται σε συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, απεικόνισης και εργαστηριακών εξετάσεων.
Οι επιλογές θεραπείας ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος, τον τύπο και τη θέση της πέτρας και περιλαμβάνουν συντηρητική αντιμετώπιση, ιατρική θεραπεία και χειρουργικές παρεμβάσεις. Τα προληπτικά μέτρα είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου υποτροπής και περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, διατροφικές αλλαγές και τακτική ιατρική παρακολούθηση.
Ιατρείο Μαρούσι
ΥΓΕΙΑ – Ερυθρού Σταυρού 5,
7ος όροφος,
210 686 7637
Copyright © 2024 Αττική Ουρολογία
Design & Developed by Zonepage
