Μέσα σε μια δεκαετία, η ειδικότητα της Ουρολογίας αναπτύχθηκε με ραγδαίο τρόπο, εκμεταλλευόμενη την τεχνολογική πρόοδο και την κλινικοεργαστηριακή έρευνα. Με γνώμονα την ελαχιστοποίηση της μετεγχειρητικής νοσηρότητας, αλλά και την βελτιστοποίηση του χειρουργικού αποτελέσματος, η εξέλιξη που σηματοδότησε την Ουρολογία ήταν η είσοδος της ρομποτικής τεχνολογίας με τη χρήση του συστήματος daVinci™.
H Ουρολογία είναι ίσως η μοναδική χειρουργική ειδικότητα που υιοθέτησε τη ρομποτική πλατφόρμα όσο καμία άλλη, όπως αυτό φαίνεται από την παγκόσμια αποδοχή της. Σημαντικότερο όμως είναι το γεγονός ότι σε συγκεκριμένες επεμβάσεις και ειδικότερα σε επεμβάσεις που συνδυάζουν το ογκολογικό με το λειτουργικό αποτέλεσμα (ριζική προστατεκτομή, μερική νεφρεκτομή), η ρομποτική προσέγγιση έχει γίνει πλέον η 1η θεραπευτική επιλογή. Η υπεροχή της ρομποτικής για τις ανωτέρω επεμβάσεις έχει αποδειχθεί από αποτελέσματα πολυάριθμων διεθνών κλινικών μελετών και μετααναλύσεων υψηλού επιστημονικού κύρους. Σήμερα, πληθώρα ουρολογικών επεμβάσεων μπορούν να γίνουν ρομποτικά και οι ενδείξεις τους αυξάνονται καθημερινά.
Η ρομποτική χειρουργική είναι χειρουργική με ακρίβεια χιλιοστού, προσφέροντας αξεπέραστα μεγεθυμένη τρισδιάστατη όραση, βαθμούς ελευθερίας που υπερβαίνουν τις δυνατότητες του ανθρώπινου χεριού, φιλτράρισμα του φυσιολογικού τρόμου, εξάλειψη της αναμενόμενης κόπωσης του χειρουργού σε πολύωρες επεμβάσεις. Τελευταία, η ρομποτική δίνει και τη δυνατότητα της χειρουργικής «μονής οπής» (“single-site surgery”), παρέχοντας την επιτομή στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ρομποτική αποτελεί το ορμητήριο ανάπτυξης και εφαρμογής νέων τεχνολογιών στη χειρουργική (απεικόνιση ανοσοφθορισμού-FIREFLY™, mini-scopes, image-guided surgery, molecular imaging κλπ.).
H ουρολογική φαρέτρα ενισχύθηκε πολύ και στον τομέα της ενδοσκοπικής-διουρηθρικής χειρουργικής με την εισαγωγή ψηφιακών εύκαμπτων εργαλείων (digital flexible scopes) και εξελιγμένων lasers, τα οποία έφεραν επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης του νεφρού, αλλά και στην διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση των όγκων της ανώτερης αποχετευτικής μοίρας. Η κλασσική διουρηθρική προστατεκτομή (TUR-P) για την αντιμετώπιση της συμπτωματικής καλοήθους προστατικής υπερπλασίας γίνεται πλέον με τη χρήση διπολικών συστημάτων και φυσιολογικού ορού (TURiS) ή με τη χρήση lasers (KTP-Green light/HoLEP/Thulium) με ελάχιστη απώλεια αίματος και εξάλειψη του γνωστού συνδρόμου απορρόφησης που βλέπαμε με τα παλαιότερα μονοπολικά συστήματα.
Τεράστια εξέλιξη παρατηρήθηκε και σε διαγνωστικό επίπεδο με την έλευση απεικονιστικών συστημάτων και βιοδεικτών εξαιρετικής ευαισθησίας και ειδικότητας. Ειδικά στις ογκολογικές παθήσεις, η χρήση της τομογραφίας ποζιτρονίων (PET) άνοιξε νέους ορίζοντες. Η αναγνώριση του προστατικού καρκίνου γίνεται πλέον ευκολότερα, συνδυάζοντας υπερηχογραφία με ελαστογραφία, πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (mpMRI) και γενετικούς δείκτες που βοηθούν στη διάκριση των κλινικά σημαντικών καρκίνων (Progensa PCA3, Oncotype DX, Prolaris, Prostate Health Index). Η χρήση διαφορετικών μηκών κύματος και ειδικών “φωτοευαίσθητων” ουσιών, έκαναν πραγματικότητα τη λεγόμενη φωτοδυναμική κυστεοσκόπηση (ΗΕΧVIX™, narrow band imaging) η οποία αυξάνει τη διακριτική μας ικανότητα στους ουροθηλιακούς όγκους.
Πολύ πρόσφατα, άρχισε να αναδεικνύεται και ο ρόλος της οπτικής τομογραφίας συνοχής (optical coherence tomography-OCT), η οποία δίνει απεικόνιση σχεδόν ισότιμη της ιστολογικής εξέτασης.
Και στο επίπεδο της φαρμακευτικής βιομηχανίας έγιναν σημαντικά βήματα με τη σύνθεση περισσότερο εκλεκτικών φαρμάκων˙ στην καλοήθη υπερπλασία προστάτου (ταμσουλοζίνη, σιλοδοσίνη), στην υπερλειτουργική ουροδόχο κύστη (σολιφενασίνη, φεσοτεροδίνη, mirabegron, νευροδιέγερση/InterStim™), στην πρόωρη εκσπερμάτιση (νταποξετίνη), στη νόσο Peyronie (ενέσιμη κολλαγενάση). Νέα στοχευμένα χημειοθεραπευτικά και ογκολογικά φάρμακα για τον προχωρημένο καρκίνο του νεφρού (αναστολείς τυροσινικής κινάσης), ανδρογονικοί αναστολείς (οξική αμπιρατερόνη, ενζαλουταμίδη, degarelix, abarelix, Ra-233). Επιπροσθέτως, νέα χημειοθεραπευτικά πρωτόκολλα έχουν δώσει τη δυνατότητα της διατήρησης του οργάνου σε καρκίνους που παλαιότερα απαιτούσαν ριζική χειρουργική θεραπεία (καρκίνος ουροδόχου κύστεως).
Tέλος, τη μελλοντική κλινική τους εφαρμογή άρχισαν να δείχνουν οι θεραπείες με αρχέγονα πολυδύναμα κύτταρα (stem-cell therapies) και η εμβιομηχανική για την αναγέννηση ανατομικών δομών, όπως ο έξω σφιγκτήρας της ουρήθρας, τα αγγειονευρώδη δεμάτια της στύσης, η ουροδόχος κύστη, ο ουρητήρας.
Σταύρος Ι. Τυριτζής MD, PhD, FEBU
Επ. Καθηγητής Ουρολογικής Ογκολογίας και Ρομποτικής
Πανεπιστημίου Karolinska
Eπιμελητής Κέντρου Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογικής Χειρουργικής
Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
